Zadłużenie to problem dosyć powszechny, który może dotknąć każdego z nas. Wystarczy chwilowy kryzys finansowy, chwila nieuwagi (podjęcie błędnych decyzji biznesowych), utrata pracy czy inne nieprzewidziane sytuacje, by stracić kontrolę nad swoimi zobowiązaniami. Gdy pojawiają się pierwsze sygnały windykacji – pisma, telefony czy wezwania do zapłaty – łatwo wpaść w panikę. Jednak w tej sytuacji bardzo ważne jest zachowanie spokoju i podjęcie odpowiednich kroków, które mogą zapobiec poważniejszym konsekwencjom prawnym, takim jak egzekucja komornicza. W tym artykule wyjaśnię, czym jest windykacja, jak na nią reagować i jakie masz prawa jako dłużnik. Dowiesz się także, jakie działania mogą pomóc w rozwiązaniu problemu, oraz czego unikać, by nie pogorszyć swojej sytuacji. Jedno jest pewne — im szybciej zaczniesz działać, tym większa szansa na znalezienie korzystnego rozwiązania.

Czym jest windykacja?

Zgodnie z definicją słownikową — windykacja to dochodzenie w sposób określony w przepisach swoich praw do rzeczy lub zapłaty.

Innymi słowy — windykacja to proces dochodzenia należności przez wierzyciela lub firmę windykacyjną. Może ona mieć formę polubowną (próba porozumienia się z dłużnikiem) lub sądową (postępowanie przed sądem, które może zakończyć się egzekucją komorniczą). Pierwsza z nich w zdecydowanej większości przypadków poprzedza tą drugą. 

Dlaczego?

Aby rozpocząć egzekucję komorniczą, wierzyciel najpierw musi udać się do sądu, czyli złożyć pozew. Jednym z wymagań pozwu jest zawarcie w jego treści informacji, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.

Jeśli więc posiadasz jakieś długi, wierzyciel najpewniej w pierwszej kolejności wyśle do Ciebie wezwanie do zapłaty, ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, czy będzie próbował skontaktować się z Tobą telefonicznie (lub jedno i drugie). Jeśli natomiast jego starania spotkają się z brakiem reakcji z Twojej strony — z pewnością zdecyduje się skierować sprawę na drogę postępowania sądowego i złożyć przeciwko Tobie pozew o zapłatę. 

Z tego miejsca już całkiem niedaleka droga do wszczęcia egzekucji komorniczej. A tego z pewnością każdy chciałby uniknąć.

Grozi Ci windykacja? Rozpocznij od zapoznania się ze swoją sytuacją finansową

Masz długi — to pewne. Ale czy wiesz, jakie dokładnie? Ilu jest wierzycieli? O jakich kwotach mowa? Ile jesteś w stanie spłacać (w przypadku porozumienia się z wierzycielem i np. ustalenia nowych warunków spłaty)? 

Wielu ludzi boryka się z problemem braku pełnej kontroli nad swoimi finansami. W natłoku codziennych obowiązków łatwo przeoczyć terminy spłat, a nieświadomość rzeczywistego stanu zadłużenia staje się powszechnym zjawiskiem. Niektóre osoby nie prowadzą regularnej ewidencji swoich zobowiązań, co sprawia, że trudno im ocenić skalę problemu i priorytety płatności. Brak systematycznego monitorowania finansów może prowadzić do narastania długów, a w konsekwencji do działań windykacyjnych. Dlatego kluczowe jest, by na bieżąco analizować swoje zobowiązania, sprawdzać korespondencję od wierzycieli i reagować na pierwsze sygnały problemów. Świadomość własnej sytuacji finansowej to pierwszy krok do uniknięcia poważniejszych konsekwencji prawnych i materialnych.

Pierwszym krokiem powinno być więc dokładne przeanalizowanie swoich zobowiązań:

  • Sprawdź, które rachunki są zaległe i jaką mają wysokość.
  • Przejrzyj korespondencję – zwróć uwagę na wezwania do zapłaty.
  • Skontaktuj się z wierzycielem i poproś o szczegółowe informacje – ustal, czy są naliczone odsetki oraz jakie są możliwości spłaty.
  • Jeśli masz kilka długów, warto sporządzić ich listę i ustalić priorytety – np. spłacać najpierw te, które niosą największe konsekwencje (np. zajęcie pensji).

Jak reagować na pierwsze sygnały windykacji?

Nie należy ignorować żadnych pism ani telefonów od wierzyciela lub firmy windykacyjnej. To ważne, ponieważ brak reakcji może prowadzić do eskalacji sprawy.

Należy też ustalić, z jakim rodzajem windykacji masz do czynienia:

  • Windykacja polubowna – to próba odzyskania długu poprzez negocjacje. Masz szansę na ugodę i rozłożenie długu na raty.
  • Windykacja sądowa – jeśli wierzyciel skierował sprawę do sądu, możesz otrzymać nakaz zapłaty. W takim przypadku masz 14 dni na złożenie sprzeciwu. Brak reakcji skutkuje nadaniem nakazowi klauzuli wykonalności i możliwą egzekucją komorniczą.

Windykacja — co możesz zrobić?

Masz kilka opcji, aby uniknąć negatywnych konsekwencji windykacji:

  • negocjacje z wierzycielem – warto zapytać o możliwość ugody i zmniejszenia długu, np. poprzez umorzenie odsetek,
  • rozłożenie długu na raty – jeśli nie jesteś w stanie spłacić całej kwoty jednorazowo, możesz zaproponować ratalną spłatę,
  • pomoc doradców finansowych i prawnych – jeśli nie wiesz, jak wyjść z zadłużenia, skonsultuj się z ekspertem. 
  • konsolidacja długów – oznacza zaciągnięcie jednego kredytu na spłatę kilku zobowiązań, co może obniżyć miesięczne raty.

Windykacja — czego NIE robić?

W sytuacji zagrożenia windykacją istnieje kilka działań, których należy unikać, ponieważ mogą one pogorszyć Twoje położenie. Przede wszystkim nie warto unikać kontaktu z wierzycielem – brak reakcji na wezwania do zapłaty prowadzi do eskalacji problemu i zwiększa ryzyko wszczęcia postępowania sądowego lub egzekucyjnego. Równie niebezpieczne jest zaciąganie kolejnych pożyczek na spłatę istniejącego zadłużenia. Choć może to wydawać się szybkim rozwiązaniem, często prowadzi do wpadnięcia w tzw. spiralę zadłużenia, w której nowe zobowiązania stają się coraz trudniejsze do uregulowania.

Należy także unikać ukrywania majątku w celu uniknięcia egzekucji – takie działanie może zostać uznane za próbę udaremnienia wykonania orzeczenia sądu i skutkować odpowiedzialnością karną, co jasno wynika z art. 300 Kodeksu karnego. Szczególnie ryzykowne jest ignorowanie postępowań sądowych. Jeśli wierzyciel skieruje sprawę do sądu, a Ty nie złożysz sprzeciwu wobec nakazu zapłaty w ustawowym terminie, stanie się on prawomocny i może zostać przekazany komornikowi do egzekucji. Właśnie dlatego szybka reakcja i świadome podejmowanie decyzji są kluczowe w każdej sytuacji związanej z windykacją.

Co zrobić, jeśli sprawa trafi do komornika?

Jeśli wierzyciel uzyska tytuł wykonawczy (np. nakaz zapłaty), komornik może wszcząć egzekucję. Warto wiedzieć, jakie masz prawa:

  • prawo do informacji – masz prawo do uzyskania informacji na temat postępowania egzekucyjnego,
  • prawo do ochrony minimalnego dochodu – komornik nie może zająć całej pensji. Zgodnie z art. 87 Kodeksu pracy, dłużnikowi musi pozostać kwota minimalnego wynagrodzenia,
  • możliwość zatrzymania egzekucji – jeśli dług został już spłacony lub postępowanie egzekucyjne ma błędy formalne, można złożyć skargę na czynności komornika,
  • upadłość konsumencka – jeśli masz bardzo duże zadłużenie i nie jesteś w stanie go spłacić, możesz rozważyć upadłość konsumencką (art. 491(1) Prawa upadłościowego). Jest to jednak rozwiązanie ostateczne i wymaga spełnienia określonych warunków.

Podsumowanie

Aby uniknąć negatywnych skutków windykacji:

  • reaguj na pierwsze sygnały – nie ignoruj korespondencji i telefonów.
  • negocjuj z wierzycielem – często można dojść do porozumienia.
  • unikaj pochopnych (a tym samym często błędnych) decyzji – nie zaciągaj kolejnych pożyczek na spłatę długu.
  • konsultuj się z ekspertami – doradcy finansowi i prawnicy mogą pomóc znaleźć najlepsze rozwiązanie.

Pamiętaj, że im szybciej podejmiesz działanie, tym większa szansa na uniknięcie poważnych konsekwencji prawnych. Jeśli masz trudności finansowe, nie wahaj się szukać pomocy – unikanie kontaktu z wierzycielem nigdy nie jest dobrym rozwiązaniem.