Czym jest układ konsumencki?

W czasach ogromnego kryzysu gospodarczego wielu przedsiębiorców zauważa plusy, jakie daje przeprowadzenie restrukturyzacji w ich firmie. Jednak nie tylko przedsiębiorcy mają możliwość ochronić swój majątek. Z rozwiązania tego mogą skorzystać także osoby fizyczne np. poprzez układ konsumencki.  W ramach układu z wierzycielami dłużnik może dostosować spłatę swoich zobowiązań pieniężnych do swojej sytuacji finansowej. Zawarcie przez dłużnika ugody z wierzycielami może być dla niego szansą na poprawę sytuacji materialnej. Poniżej wyjaśniam, na czym polega układ konsumencki oraz w jaki sposób osoba fizyczna może zawrzeć go wierzycielami.

Układ konsumencki to rodzaj postępowania, które pozwala dłużnikowi na ochronę majątku i ustalenie warunków spłaty zobowiązań względem wierzycieli. Rozwiązanie to przeznaczone jest dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, które stały się niewypłacalne, ale ich aktualne przychody np. z tytułu wynagrodzenia za pracę pozwalają przyjąć, że mają one szansę spłacić swoje zobowiązania poprzez zawarcie układu z wierzycielami bez konieczności przeprowadzenia likwidacji majątku. Brak konieczności przeprowadzania likwidacji majątku to cecha, która odróżnia układ konsumencki od popularnej i znanej chyba wszystkim upadłości konsumenckiej. 

Aby dłużnik mógł zawrzeć układ ze swoimi wierzycielami, konieczne jest spełnienia kilku przesłanek. Pierwszą z nich jest powstanie stanu niewypłacalność, a drugą zdolność dłużnika do pokrycia kosztów postępowania o zawarcie układu oraz możliwość zawarcia i wykonania układu z wierzycielami. Zdolność ta  oceniana jest przez sąd na podstawie możliwości zarobkowych i jego sytuacji zawodowej dłużnika. Niewypłacalność dłużnika rozumiana jest jako utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Propozycje w ramach układu konsumenckiego nie mogą być oczywiście sprzeczne z obowiązującym prawem, które wyznacza ramy określające możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Najczęściej jednak konsumenci składają następujące propozycje układowe:

Ustawodawca nie wskazał zamkniętego katalogu możliwych działań. Chodzi jednak o to, aby wybrać rozwiązania, które będą korzystne zarówno dla dłużnika, jak i wierzyciela. Dłużnik powinien mieć możliwość sfinansowania propozycji układowych z własnych dochodów i dobrowolnej sprzedaży części swojego majątku;

Dla wierzycieli natomiast proponowane warunki spłaty długów powinny być lepsze  niż to, co mogliby otrzymać w przypadku ogłoszenia upadłości przez dłużnika.

Układ konsumencki zawierany jest w procedurze, uregulowanej w ustawie — Prawo upadłościowe, tj. w postępowaniu o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Procedura ta nazywana jest także „restrukturyzacją dla konsumentów”. Swoim charakterem układ konsumencki przypomina rozwiązania Prawa restrukturyzacyjnego, które są dedykowane – co do zasady – jedynie prowadzącym działalność gospodarczą.

Aby wszcząć postępowanie, niezbędne jest złożenie wniosku do właściwego sądu upadłościowego. Wniosek ten składa się na urzędowym formularzu, którego wzór został określony w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Przygotowując się do wypełnienia formularza wniosku, warto zgromadzić informacje, które trzeba będzie uzupełnić. Treść wniosku musi zawierać m.in.:

Po przeprowadzeniu postępowania sąd upadłościowy wydaje postanowienie o otwarciu procedury bądź o odrzuceniu wniosku. Pierwsza opcja oznacza rozpoczęcie restrukturyzacji konsumenckiej. 

W postępowaniu układowym nie ma syndyka. Zamiast niego sąd ustanawia nadzorcę sądowego. Osoba ta jest odpowiedzialna za przeprowadzenie procedury niezbędnej do zawarcia układu i udzielenie pomocy w przygotowaniu ostatecznych propozycji układowych. Nadzorcą sądowym jest licencjonowany doradca restrukturyzacyjny.

Zgromadzenie wierzycieli musi odbyć się w terminie trzech miesięcy od dnia otwarcia postępowania o zawarcie układu na zgromadzeniu wierzycieli. Jedynie w przypadku, gdy dłużnik został skierowany przez sąd do omawianego tu postępowania, termin ten może wynieść cztery miesiące. Natomiast łączna długość trwania postępowania nie może przekroczyć sześciu miesięcy.

Do przyjęcia układu konsumenckiego dochodzi, jeżeli opowie się za nim większość wierzycieli, posiadających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wszystkich wierzytelności. W przypadku, gdy układ zostanie przyjęty, nadzorca układu składa do sądu wniosek o jego zatwierdzenie – dopiero jego uzyskanie umożliwia rozpoczęcie wykonywania układu.

Nie licząc ewentualnych porad osoby specjalizującej się w kwestiach związanych z „restrukturyzacją konsumencką”, dłużnik będzie musiał uiścić opłatę od wniosku wynoszącą 30 zł. Oprócz tego będzie on zobowiązany do wniesienia zaliczki na koszty postępowania. Wysokość tej zaliczki odpowiada równowartości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (bez wypłat nagród z zysku) w trzecim kwartale roku poprzedniego niż rok złożenia wniosku. Przy czym dane te ustala się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Do umorzenia postępowania przez sąd dojdzie, gdy dłużnik:

Układ konsumencki może być dobrym rozwiązaniem dla osób, które znalazły się w stanie niewypłacalności. Ich sytuacja finansowa musi być jednak na tyle dobra, aby mogły spłacić swoje zobowiązania w sposób zaproponowany w układzie. Należy jednak pamiętać, że jeżeli po zawarciu układu sytuacja finansowa dłużnika trwale się pogorszy, będzie on mógł wystąpić do sądu o zmianę układu. Wymaga to jednak ponownego głosowania przez wierzycieli i uzyskania takich samych większości jak te, które były konieczne do jego zawarcia.