Jak skutecznie chronić swoje prawa jako wierzyciel w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych?

Wbrew powszechnej opinii, bycie wierzycielem w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych nie jest równoznaczne z byciem jedynie biernym obserwatorem, czekającym na to, co przyniesie los. Obrona praw wierzyciela to aktywny proces, w którym właściwe decyzje i działania mogą znacząco wpłynąć na finalny wynik postępowania. Nie chodzi tu tylko o formalne zgłoszenie wierzytelności, ale także o świadome uczestnictwo w procedurach, negocjacjach czy nawet w głosowaniach. W dzisiejszym wpisie przybliżymy, jak skutecznie chronić swoje prawa i interesy jako wierzyciel, aby nie zostać z niczym w sytuacji, gdy dłużnik przechodzi przez trudny okres finansowy lub prawny.

Rozpocznijmy od tego, kim jest wierzyciel w kontekście postępowania restrukturyzacyjnego. Definiuje się go jako osobę fizyczną lub prawną, która ma prawa do żądania od dłużnika określonych świadczeń. Zgodnie z tym ujęciem, wierzyciel i dłużnik to dwie strony, które najbardziej są zaangażowane w cały proces. Wierzytelności mogą przyjmować różne formy, w tym:

Nie tylko wierzyciele indywidualni, ale także wierzyciele rzeczowi, w tym hipoteczni, są częścią tego procesu. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie wierzytelności są objęte restrukturyzacją, na przykład zobowiązania alimentacyjne są z tego wyłączone.
Wierzyciele mają określone prawa w postępowaniu, takie jak:

Mimo że obowiązków spoczywających na wierzycielach jest mniej niż na dłużniku, oczekuje się od nich uczciwego postępowania. Na przykład, próby niewłaściwego zwiększenia wartości wierzytelności są uznawane za nieakceptowalne.

Założeniem postępowania restrukturyzacyjnego jest osiągnięcie korzyści dla obu stron: dłużnika i wierzycieli. Teoretycznie, dłużnik ma szansę uniknąć upadłości i kontynuować działalność, podczas gdy wierzyciele mogą liczyć na wyższy stopień zaspokojenia swoich roszczeń niż w przypadku postępowania upadłościowego. Niemniej jednak proces ten nie jest wolny od ryzyka i nie zawsze przebiega w sposób korzystny dla wierzycieli.

Pokrzywdzenie wierzycieli może mieć różne oblicza i przejawiać się na różnych etapach postępowania. Jednym z problemów jest możliwość opóźnienia w uzyskaniu spłaty należności, na przykład poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego. W praktyce oznacza to, że wierzyciel, który już wcześniej miał problem z odzyskaniem swoich środków, musi dodatkowo zaczekać na zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego.

Kolejnym wyzwaniem jest ryzyko spłaty wierzyciela w mniejszej kwocie niż pierwotnie ustalona. W ramach układu z wierzycielami dłużnik może proponować różne formy spłaty, które nie zawsze są dla wierzycieli korzystne, a czasem mogą być nawet znacznie poniżej wartości ich początkowych roszczeń.

Jednak najbardziej niebezpiecznym i kontrowersyjnym aspektem są działania fraudacyjne ze strony dłużnika, który próbuje wyprowadzić składniki swojego majątku na korzyść innych osób, na przykład poprzez przekształcenia majątkowe czy zbycie aktywów poniżej ich rynkowej wartości. Takie działania mogą znacząco obniżyć szanse wierzycieli na odzyskanie należności i są traktowane jako wysoce nieetyczne oraz niezgodne z prawem.

W obliczu tych wyzwań aktywna postawa i świadomość prawna ze strony wierzyciela są niezbędne do skutecznej ochrony jego interesów. O tym, jak to osiągnąć, porozmawiamy w kolejnych częściach tego wpisu.

Zachowanie praw wierzyciela w kontekście postępowania restrukturyzacyjnego i upadłościowego wymaga zarówno zrozumienia prawa, jak i aktywnej postawy. Jednym z pierwszych sygnałów ostrzegawczych dla wierzycieli powinien być brak terminowego regulowania zobowiązań przez dłużnika po otwarciu postępowania. To może sugerować, że dłużnik nie jest w stanie wywiązać się z warunków układu, co stawia wierzycieli w trudnej sytuacji.

Pierwszym krokiem w ochronie swoich praw powinno być nawiązanie kontaktu z nadzorcą układu. W Polsce role tej odgrywają art. 212 i 226f ustawy — Prawo restrukturyzacyjne (dalej: u.p.r.). Nadzorca układu regularnie kontroluje sytuację finansową dłużnika i jest zobligowany do udzielania informacji wierzycielom. Warto więc wykorzystać art. 216, aby uzyskać pełen obraz sytuacji i ocenić ryzyko.

Jeżeli wierzyciel podejrzewa, że jego prawa mogą być zagrożone, może skorzystać z instrumentu prawnego, jakim jest wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia. Oznacza to, w praktyce, usunięcie ochrony, którą dłużnik zyskał w wyniku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Taki wniosek może również złożyć nadzorca układu i sądy zwykle szybko go rozpatrują.

Jeżeli wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia zostanie pozytywnie rozpatrzony, wierzyciel uzyskuje możliwość wznowienia egzekucji komorniczej. To skuteczny środek do odzyskania należności, zwłaszcza gdy dłużnik wykazuje brak chęci lub zdolności do wywiązania się ze swoich zobowiązań.

Wierzyciele mają do dyspozycji różne narzędzia prawne, które mogą wykorzystać w celu ochrony swoich interesów. Kluczowe jest tutaj jednak odpowiednie zrozumienie sytuacji i szybkie działanie, co często wymaga wsparcia prawnego i doskonałej znajomości obowiązujących przepisów.