Oddalenie wniosku o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego — co to oznacza i kiedy jest możliwe?

Podstawowym celem każdego postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości. Konieczne jest zatem wprowadzenie takich działań naprawczych, które „uzdrowią” przedsiębiorstwo i zapobiegną konieczności „zamknięcia” prowadzonego biznesu. Istnieją jednak sytuacje, w których pomimo szybkiej reakcji przedsiębiorcy i złożenia wniosku o przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego — sąd go oddala. Oddalenie wniosku może jednak nastąpić wyłącznie po spełnieniu określonych przesłanek. Jakie to są przesłanki i co oznacza oddalenie wniosku na gruncie postępowania restrukturyzacyjnego? Wyjaśniam poniżej.

Na samym początku należy wyjaśnić, czym w ogóle jest tytułowe oddalenie wniosku.

Aby dana procedura mogła być wszczęta przez właściwy podmiot, np. sąd, muszą zostać spełnione pewne ustawowe przesłanki. W zależności od charakteru sprawy, przesłanki te każdorazowo są odmienne. Wspólne jednak jest to, że aby dany organ mógł sprawę procedować, musi dojść do ich spełnienia przez osobę, która żąda wszczęcia określonego postępowania. Oddalenie wniosku jest więc, najprościej mówiąc, decyzją wydaną przez określony podmiot, w której nie uwzględnia on wniosku złożonego przez stronę.

Należy także podkreślić, że oddalenie wniosku nie jest tym samym co jego odrzucenie. Z oddaleniem wniosku mamy do czynienia wtedy, gdy jest on rozpoznawany merytorycznie, czyli formalnie dopuszczalny. W przypadku, gdy złożono wniosek niedopuszczalny z formalnego punktu widzenia, to podlega on odrzuceniu. Co równie ważne — postanowienie o oddaleniu nie zawsze podlega zaskarżeniu.

Mimo iż jedną z przesłanek do oddalenia wniosku o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego jest pokrzywdzenie wierzycieli, nie zostało wyjaśnione, czym owo pokrzywdzenie jest. Pierwszorzędną zasadą jest oczywiście główny cel postępowania restrukturyzacyjnego, o którym zostało wspomniane powyżej, czyli — oddłużenie dłużnika i zaspokojenie wierzycieli. Niespełnienie tego celu w kontekście wierzyciela lub przyznanie pierwszeństwa temu dotyczącemu dłużnika, może być uznane za pokrzywdzenie wierzyciela. Przyjmuje się jednak, że z pokrzywdzeniem tym mamy do czynienia, kiedy dłużnik pokrywa wierzytelności jedynie w części, stosując przy tym nieuprawnione uprzywilejowanie niektórych spośród uprawnionych, czy też doprowadza swój majątek do stanu determinującego opóźnienie w spełnieniu świadczenia

Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może zostać oddalony wtedy, gdy zajdą ogólne przesłanki niedopuszczalności restrukturyzacji bądź szczególne przesłanki uniemożliwiające wszczęcie danego rodzaju procedury restrukturyzacyjnej.

Zgodnie z art. 8 Ustawy — Prawo restrukturyzacyjne, sąd odmawia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Oprócz tego sąd odmawia otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego również, jeżeli nie uprawdopodobniono zdolności dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu.

Niedopuszczalne jest więc rozpoczęcie i prowadzenie któregokolwiek z czterech postępowań restrukturyzacyjnych, gdyby ich skutkiem miałoby być pokrzywdzenie wierzycieli. Zresztą, zasada ta jest spójna z ogólnym celem postępowania restrukturyzacyjnego, jakim jest dążenie do oddłużenia dłużnika oraz zaspokojenia wierzycieli. Oba cele należy traktować tak samo i nie przyznawać pierwszeństwa żadnemu z nich. Biorąc to pod uwagę, niemożliwość realizacji któregokolwiek z tych celów należy traktować jako bezprawność rozpoczynania restrukturyzacji.

Jednym z powodów oddalenia wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego i układowego jest nieuprawdopodobnienie zdolności dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań, które powstały po jego otwarciu.

W jaki sposób dłużnik może tę zdolność uprawdopodobnić?

Można to zrobić za pomocą standardowych środków właściwych dla zwykłego postępowania dowodowego (np. dokumenty, zeznania świadków lub opinie biegłych). Inną możliwością jest wykorzystanie środków nieuznawanych przez Kodeks postępowania cywilnego za dowody. Mogą to być np. pisemne oświadczenia osób trzecich, surogaty dokumentów czy tzw. opinie prywatne. Należy jednak podkreślić, że do uprawdopodobnienia podnoszonych przez stronę okoliczności nie wystarczy samo jej twierdzenie o ich prawdziwości.
W związku z tym dłużnik powinien uprawdopodobnić swoją zdolność do bieżącego zaspokojenia kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po dniu jego otwarcia. Aby to zrobić, konieczne jest przedłożenie stosownych dokumentów. Najlepiej, aby dokumenty te miały charakter księgowy. Mogą to być, np.:

Sąd rozpoznający wniosek o otwarcie restrukturyzacji będzie musiał zestawić spodziewane zyski z prawdopodobnymi kosztami postępowania oraz wysokością zobowiązań mogących powstać w jego trakcie.