Poręczenie długu — na czym polega i z czym się wiąże?

Poręczenie długu nazywane jest również podżyrowaniem. Choć daje możliwość zabezpieczenia długu, wiąże się także z pewnym ryzykiem po stronie poręczyciela. Czym jest poręczenie długu? Kiedy jest możliwe? Z jakim ryzykiem wiąże się dla poręczyciela?

Zgodnie z art. 876 Kodeksu cywilnego, w ramach umowy poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał.

Do udzielenia poręczenia dochodzi na postawie umowy zawartej pomiędzy wierzycielem a poręczycielem. Przepisy nie wymagają do skutecznego ustanowienia poręczenia zgody dłużnika głównego, choć to on najczęściej inicjuje udzielenie poręczenia. Również dla późniejszego istnienia zobowiązania poręczyciela nie ma znaczenia stosunek wewnętrzny łączący go z dłużnikiem. Relacje te mogą też pomiędzy poręczycielem a dłużnikiem w ogóle nie istnieć. Zarówno po stronie wierzyciela, jak i poręczyciela może występować kilka osób. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą przepisy o zobowiązaniach solidarnych.

Co ważne, poręczyciel odpowiada wraz z dłużnikiem solidarnie, chyba że co innego wynika z uzgodnień stron.

Poręczenie może dotyczyć dowolnego długu. Może być też udzielone za dług istniejący (również wymagalny), przyszły, warunkowy lub powstający po nadejściu terminu. Dług objęty tym zabezpieczeniem może wynikać z czynności prawnej, czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia.

Zobowiązane zabezpieczone w ten sposób może być pieniężne lub niepieniężne. Poręczenie może dotyczyć całego lub części długu. Może być też ograniczone kwotowo. Nie ma też przeszkód do udzielenia poręczenia za roszczenie zwrotne poręczyciela do dłużnika głównego (tzw. poręczenie zwrotne). W takim wypadku stosunek poręczenia powstaje pomiędzy poręczycielem zwrotnym a głównym. Wierzyciel jest z niego wyłączony

Oświadczenie wierzyciela powinno mieć formę pisemną oraz zastrzegać przy tym rygor nieważności. Oświadczenie wierzyciela natomiast może być złożone w sposób dowolny, w tym dorozumiany. Do zawarcia umowy dochodzi w momencie przyjęcia oświadczenia o poręczeniu przez wierzyciela.

Dla skutecznego udzielenia poręczenia wystarczy, jeśli z oświadczenia poręczyciela wynika jasno, że zobowiązuje się on spełnić świadczenie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Poręczyciel musi wskazać wierzyciela i dłużnika. W oświadczeniu poręczyciela musi też znaleźć się oznaczenie zabezpieczonej wierzytelności. Oznaczenie wierzytelności nie musi być kwotowe. Poręczyciel nie musi wskazywać wysokości zobowiązania, za które poręczył. Wyjątkiem jest poręczenie za dług przyszły, w odniesieniu do którego przepisy wymagają wskazania górnej granicy odpowiedzialności poręczyciela.

Poręczenie długu wiąże się z ryzykiem konieczności zapłaty długu w razie, gdyby nie zrobił tego dłużnik. Istnieje jednak możliwość ustanowienia kilku rodzajów zabezpieczeń, np. hipoteka ustanowiona na nieruchomości. Taka sytuacja jest korzystniejsza dla poręczyciela, który wie, że gdyby dłużnik nie spłacał regularnie długu, to wierzyciel nie przyjdzie od razu do nich, tylko wykorzysta inne zabezpieczenia.

Istnieje także możliwość, ustanowienia w umowie poręczenia można np. górnego limitu odpowiedzialności poręczyciela. Można wprost wskazać, do jakiej kwoty odpowiada poręczyciel.