Prowadzenie własnej firmy wiąże się z ogromną ilością obowiązków, które nie ukrywajmy – bardzo często do najprzyjemniejszych nie należą. W dzisiejszych czasach bycie przedsiębiorcą jest niezwykle trudne. Wiele firm zostało wystawionych na próbę i sprawdzenie tego, jak są stabilne. Aby uniknąć sytuacji, w której zaskoczy nas nagła konieczność ogłoszenia upadłości firmy, warto na bieżąco monitorować sytuację finansową swojej firmy. Z pomocą przyjdzie rachunek zysków i strat. Oprócz tego, że warto go sporządzać, bardzo często jest to też obowiązek przedsiębiorcy. Czym zatem jest RZIS, kiedy warto go sporządzić i gdzie się go wykorzystuje? Na te i inne pytania odpowiem w dzisiejszym wpisie.

Rachunek zysków i strat – co to takiego?

Rachunek zysków i strat można by porównać do pewnego rodzaju badania przedsiębiorstwa. RZIS jest jedną z podstawowych metod diagnostycznych, która pozwala przedsiębiorcy na zweryfikowanie sytuacji finansowej swojej firmy. Odpowiednio sporządzony, pozwala na szybką reakcję i wdrożenie ewentualnych działań naprawczych w firmie.

Rachunek zysków i strat – kiedy jest wymagany?

Oprócz tego, że warto mieć pod kontrolą kondycję swojej firmy, sporządzenie rachunku zysków i strat niekiedy jest obowiązkiem przedsiębiorcy, który wynika z przepisów prawa. Rachunek zysków i strat obok bilansu istotną częścią właściwie każdego sprawozdania finansowego. Co za tym idzie, obowiązek przygotowywania tego dokumentu spoczywa m.in. na:

  • Osobowych i kapitałowych spółek prawa handlowego;
  • Osobach fizycznych, należących do nich spółek jawnych oraz spółek partnerskich – w przypadku, gdy ich przychód netto z tytułu sprzedaży w poprzednim roku obrotowym wyniósł co najmniej 1 200 000 euro;
  • Przedstawicielstwach i oddziałach firm zagranicznych działających na terytorium Polski.

Kto sporządza RZIS?

Sporządzenie rachunku zysków i strat należy do obowiązku wielu podmiotów prawa gospodarczego. Należą do nich m.in.:

  • Banki;
  • Zakłady ubezpieczeń;
  • Zakłady reasekuracji;
  • Mikro- i małe przedsiębiorstwa (opracowują one uproszczony rachunek zysków i strat);
  • Podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego oraz wolontariat;
  • Jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, między innymi firmy zobowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych lub te, które nie muszą tego robić, ale dobrowolnie wybrały taką formę. Mogą to być np. sp. z o.o. czy osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Jak sporządzić rachunek zysków i strat?

Rachunek zysków i strat można przygotować metodą kalkulacyjną lub porównawczą. Metody te różnią się sposobem ujmowania elementów kształtujących wynik ze sprzedaży produktów. Bez względu na to, jaką metodę wybierze przedsiębiorca, RZIS, aby był przydatny, musi być po prostu sporządzony prawidłowo. Czyli jak?


Zgodnie z art. 6 Ustawy o rachunkowości — w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty. Do tego, dla zapewnienia współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego zaliczane będą koszty, lub przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.


Oznacza to, że prawidłowo sporządzony rachunek zysków i strat musi zostać tak opracowany, aby wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia określonych przychodów zostały ujęte w księgach rachunkowych przedsiębiorstwa w tym samym okresie, co same przychody.


Ustawa obliguje także do ujmowania w rachunku zysków i strat danych za rok bieżący, za który sporządza się sprawozdanie, i dla porównania danych za poprzedni rok obrotowy.

Metody sporządzania RZIS

Jak już wspomniałem, istnieją dwie metody sporządzania rachunku zysków i strat – kalkulacyjna oraz porównawcza. W układzie kalkulacyjnym przychodom ze sprzedaży produktów przeciwstawiane są koszty wytworzenia sprzedanych produktów, koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży. W rachunku zysków i strat w wariancie porównawczym przychodom operacyjnym są przeciwstawione koszty operacyjne poniesione w okresie sprawozdawczym z rozbiciem na ich podstawowe grupy rodzajowe.