Kryzysy gospodarcze mogą stanowić przyczynę problemów finansowych wielu przedsiębiorstw. Nie można jednak tracić z pola widzenia również faktu, że odpowiednio szybkie i właściwe działania mające na celu zapobiegnięcie kryzysowi, mogą być impulsem do przeprowadzenia istotnych zmian w przedsiębiorstwie. W konsekwencji wprowadzonych zmian firma nie tylko pozostanie na rynku, ale również jej pozycja ulegnie wzmocnieniu! I to właśnie ma na celu restrukturyzacja.

Niewypłacalność firmy, czyli zacznijmy od początku

Aby przybliżyć temat restrukturyzacji firmy, należy zdefiniować pojęcie niewypłacalności. Restrukturyzacja bowiem jest z nim ściśle związania. Otóż z niewypłacalnością mamy do czynienia, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że stan taki musi utrzymywać się przez co najmniej 3 miesiące. W odniesieniu zaś do spółek osobowych, w których żaden ze wspólników ponoszących nieograniczoną odpowiedzialność osobistą nie jest osobą fizyczną, o niewypłacalności możemy mówić, gdy wysokość zobowiązań pieniężnych przekracza wartość majątku. Stan ten musi być trwały, co oznacza, że powinien utrzymywać się przez okres co najmniej 24 miesięcy.

Procedury opisane w Ustawie – Prawo restrukturyzacyjne, skierowane są zarówno do dłużników zagrożonych niewypłacalnością, jak i już niewypłacalnych. Wskazać jednak należy, że rozróżnienie to nie ma formalnego przełożenia na dopuszczenie do możliwości skorzystania z restrukturyzacji. Sąd otwierając postępowanie restrukturyzacyjne w żaden sposób nie weryfikuje, czy robi to to dla przedsiębiorcy niewypłacalnością zagrożonego czy już niewypłacalnego. Nie kształtuje wobec nich żadnej indywidualnej procedury restrukturyzacyjnej, a nawet jej nie dobiera.

Cel restrukturyzacji

Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest zapobiegnięcie ogłoszenia upadłości. Mechanizmy prawne, jakie przewidział ustawodawca skierowane są dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej. Mechanizmy te są dla tych, których przedsiębiorstwo napotkało poważne problemy natury ekonomicznej. A zatem celem restrukturyzacji jest z jednej strony uregulowanie zobowiązań dłużnika, z drugiej zaś – zachowanie jego przedsiębiorstwa. Jest to jeden z istotniejszych elementów odróżniających restrukturyzację od upadłości.

Restrukturyzacja – rodzaje postępowań

Ustawodawca wprost wyszczególnia cztery rodzaje w ramach których przeprowadzona może zostać restrukturyzacja. Warto jednak podkreślić, że w istocie sama „restrukturyzacja” przedsiębiorstwa, polegać ma na podjęciu działań – nie tylko prawnych, ale także faktycznych. Celem tych działań ma być poprawa rentowności firmy przede wszystkim poprzez maksymalizację zysków i minimalizację kosztów, a także jej rozwój.

Ustawodawca wyszczególnia następujące rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych. Postępowanie:

  1. o zatwierdzenie układu – obejmuje ono w pierwszej kolejności zawarcie przez dłużnika umowy z osobą posiadającą licencję nadzorcy restrukturyzacyjnego. Osoba ta, będzie pełniła funkcję nadzorcy układu. Kolejno następuje etap zbierania głosów od wierzycieli. Następnie – rozpoznanie wniosku o zatwierdzenie układu. Restrukturyzacja w ten sposób może być prowadzona, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Całe postępowanie może zakończyć się poprzez uprawomocnienie się postanowienia o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia układu, umorzeniu postępowania, a także odrzucenie wniosku,
  2. układowe – może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem,
  3. sanacyjne, a także
  4. przyspieszone postępowanie układowe – może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Postępowania od 2 do 4 obejmują etap rozpoznania wniosku o otwarcie postępowania. W razie pozytywnego rozstrzygnięcia tego wniosku, także etap postępowania po otwarciu postępowania. Kończą się one uprawomocnieniem się postanowienia o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia układu albo o umorzeniu postępowania.

Restrukturyzacja – zasady postępowania

  1. szybko i sprawnie – restrukturyzacja powinna być przeprowadzona szybko. Wiadomo, że najważniejsza jest skuteczna pomoc przedsiębiorcy w wyjściu zadłużenia czy też zagrożenia tym stanem, jednak całe postępowanie powinno być przeprowadzone w sposób sprawny.
  2. równość uczestników – czyli możliwości równego korzystania ze swoich praw, przewidzianych przez ustawodawcę, przez wszystkich uczestników postępowania.
  3. jawność procedur – czyli jawności wszystkich czynności, które są przeprowadzone w trakcie trwania restrukturyzacji. Pojęcie to należy również rozumieć jako obowiązek dopisywania do firmy restrukturyzowanego przedsiębiorstwa określenia „w restrukturyzacji”. Zasada ta ma przede wszystkim zapewnić potencjalnym kontrahentom zadłużonego przedsiębiorstwa wgląd w ich sytuację prawną oraz faktyczną.
  4. formalizm – zasada ta przejawia się we wprowadzeniu przez ustawodawcę szczegółowych wymogów dotyczących treści wniosku restrukturyzacyjnego, środków zaskarżenia oraz konsekwencji ich niedochowania.
  5. kontradyktoryjność – w postępowaniu restrukturyzacyjnym brak jest wyraźnego podziału na dwie strony. Zasada ta najpełniej występuje w postępowaniu wywołanym wniesieniem sprzeciwu od spisu wierzytelności. Jednak tutaj zasada ta rozumiana jest jako obowiązek uczestników postępowania przytaczania okoliczności faktycznych, ewentualnie również dowodów, na poparcie swoich twierdzeń.

Czy warto skorzystać z pomocy doradcy restrukturyzacyjnego?

Ustawodawca uzależnił możliwość przeprowadzenia restrukturyzacji od udziału w procesie doradcy restrukturyzacyjnego. Warto w tym zakresie skorzystać z usług profesjonalisty. To na nim spoczywa obowiązek nadzorowania i kontrolowania działań dłużnika, doradztwa w zarządzaniu czy aktywnego uczestnictwa w procesach negocjacyjnych wewnątrzzakładowych i z wierzycielami. Dzięki wiedzy licencjonowanych i co ważne, doświadczonych w tym zakresie specjalistów podejmiesz działania restrukturyzacyjne w odpowiednim momencie. Zapewni także odpowiedni dobór rodzaju restrukturyzacji, skonstruowanie propozycji układowych czy wreszcie uzyskanie akceptacji wierzycieli i sądu. Oprócz kwestii formalnych, osoba, która zna się na restrukturyzacji pozwoli na zachowanie niewypłacalnemu przedsiębiorcy względnego spokoju. Da także możliwość realnej oceny sytuacji w firmie, a później podjęcie skutecznych działań celem uniknięcia ogłoszenia upadłości.

Należy podkreślić, że pierwszym krokiem, aby naprawić niekorzystną dla przedsiębiorstwa sytuację jest odpowiednio wczesne podjęcie decyzji o restrukturyzacji. Podjęcie w tym zakresie działań zbyt późno, może skończyć się koniecznością ogłoszenia upadłości. Zapewne każdy przedsiębiorca takiej sytuacji chciałby uniknąć.