Po zawarciu związku małżeńskiego pomiędzy małżonkami z mocy prawa powstaje wspólność majątkowa. Oznacza to, że od tej chwili, wszystko co nabędą razem, lub co nabędzie tylko jeden z małżonków, będzie wchodzić w skład ich wspólnego majątku. Taka sytuacja będzie mieć miejsce oczywiście wyłącznie wtedy, gdy małżonkowie nie zdecydują się na podpisanie umowy majątkowej małżeńskiej, czyli inaczej – intercyzy. Upadłość konsumencka to czasem jedyna opcja dająca możliwość wyjścia z zadłużenia. A co w przypadku gdy jeden z małżonków chce ogłosić upadłość konsumencką? Czy ma to jakiś wpływ na majątek drugiego małżonka? Wyjaśniam poniżej.

Wspólność majątkowa małżeńska – co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?

Poza rzeczami nabytymi po zawarciu związku małżeńskiego, do majątku wspólnego będą należeć także:

  • pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków,
  • dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków,
  • środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków,
  • kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie w ZUS.

Upadłość konsumencka – jak wpłynie na współmałżonka?

Jeżeli małżonkowie decydują się pozostać przy wspólności majątkowej małżeńskiej, wówczas ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez jednego z nich, nie pozostanie bez wpływu wobec drugiej strony. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez małżonka pozostającego we wspólności majątkowej będzie mieć skutki nie tylko wobec niego samego, ale także wobec współmałżonka.

Pierwszym i jednocześnie jednym z ważniejszych z nich wszystkich jest to, że od momentu ogłoszenia upadłości konsumenckiej automatycznie, z mocy prawa powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Zastępuje ona dotychczasowy ustrój małżeńskiej wspólności. Mowa tu oczywiście o sytuacji, w której małżonkowie już wcześniej nie ustanowili pomiędzy sobą rozdzielności majątkowej.

Oznacza to, że od momentu ogłoszenia upadłości, każdy z małżonków będzie posiadał swój własny osobisty majątek. Pytanie co z dotychczas zgromadzonym majątkiem wspólnym? Oczywiście nie ulega on podziałowi. Wejdzie on do masy upadłościowej, a co za tym idzie – zostanie utracony i przeznaczony na spłatę długów.

Nie wszystko co wspólne wejdzie jednak do masy upadłości. „Wolne” pozostaną przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej. Nawet jeżeli przedmioty te były objęte majątkową wspólnością małżeńską. Wyjątek od tej zasady stanowić będą przedmioty majątkowe nabyte do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Jak współmałżonek może bronić się przed upadłością drugiego małżonka?

To, że jednemu małżonkowi „powinęła się noga”, nie oznacza, że oboje są na straconej pozycji. Małżonek upadłego może oczywiście walczyć o zabezpieczenie jego udziału w majątku wspólnym. Jest on zatem uprawniony w postępowaniu upadłościowym do dochodzenia należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe.

Kiedy omawiane roszczenie stanie się wymagalne? Oczywiście z datą ogłoszenia upadłości jedno z małżonków, która to data oznacza jednocześnie ustanie z mocy prawa wspólności ustawowej. Z datą tą roszczenie o zaspokojenie wierzytelności z tytułu udziału w majątku wspólnym staje się wymagalne.

Upadłość konsumencka małżonka a intercyza

Bardzo często zdarza się tak, że małżonkowie (którzy nie zdecydowali się na ten krok wcześniej) przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zawierają umowę majątkową małżeńską, czyli tzw. intercyzę. Jest to oczywiście taktyczne i dopuszczalne prawnie zagranie. Ale czy zawsze skuteczne?

Przepisy prawa upadłościowego zawierają sankcję bezskuteczności intercyzy, jeżeli umowa taka zostanie zawarta zbyt późno. Ustanowienie rozdzielności majątkowej lub ograniczenie wspólności w drodze umowy pozostanie skuteczne jedynie, gdy umowa została zawarta co najmniej 2 lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Co istotne, w razie uznania za bezskuteczną umowy o podział majątku wspólnego, to co wskutek tej umowy ubyło z majątku wspólnego lub do niego nie weszło, podlega przekazaniu do masy upadłości.

Wspólność majątkowa małżeńska po umorzeniu postępowania upadłościowego

Po zakończeniu postępowania upadłościowego – bez względu na jego wynik, rozdzielność majątkowa, która powstała w wyniku ogłoszenia upadłości – ustaje. Oznacza to, że pomiędzy małżonkami znów dochodzi do powstania ustroju wspólności majątkowej. Co ciekawe i dosyć istotne, bez względu na to, jaki ustrój majątkowy panował pomiędzy nimi przed całym tym „zamieszaniem”, wracają oni do wspólności majątkowej małżeńskiej. Odmienne uregulowanie stosunków majątkowych będzie wymagało dopełnienia formalności ponownie.