Po ogłoszeniu upadłości dłużnika, jego majątek staje się masą upadłości. Nie oznacza to jednak, że wówczas wszystkie przedmioty wchodzące w skład jego majątku zostaną zajęte czy sprzedane. Są takie składniki masy upadłości, które podlegają wyłączeniu. Osoby trzecie, które mogą rościć sobie prawa do poszczególnych składników, także nie są pozbawione ochrony. Mają one prawo złożyć wniosek o wyłączenie z masy upadłości. Na czym takie wyłączenie polega? Wyjaśniam poniżej.

Co wchodzi w skład masy upadłości?

W skład masy upadłości wchodzi majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego.
Do majątku upadłego nabytego przez upadłego w toku postępowania można zaliczyć:

  • Wynagrodzenie za pracę uzyskane przez osobę fizyczną po ogłoszeniu upadłości w kwocie niepodlegającej zajęciu;
  • Spadki;
  • Majątek uzyskany z tytułu darowizny;
  • Majątek wspólny małżonków.

Od wskazanego wyżej majątku należy odróżnić majątek nabyty w drodze działań podejmowanych przez syndyka zarządzającego masą upadłości, do którego zaliczyć można czynsz najmu uzyskany z najmu lub dzierżawy, zysk uzyskany z prowadzenia przedsiębiorstwa upadłego, czy też odsetki uzyskane ze środków zgromadzonych na rachunku bankowym. Majątek taki stanowi fundusze masy upadłości, a nie masę upadłości.

Mienie, które nie wchodzi w skład masy upadłości

Niektóre przepisy Prawa upadłościowego wprost regulują, co wchodzi, a co nie wchodzi do masy upadłości.
Na mocy tych przepisów, do masy upadłości nie wchodzą:

  • Mienie niepodlegające zajęciu w myśl przepisów Kodeksu postępowania cywilnego;
  • Wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu;
  • Kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki – jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki – w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom.

Jak napisać wniosek o wyłączenie?

Wiele osób ma wątpliwości, czy wyłączenie z masy upadłości następuje z urzędu czy też na wniosek. W niektórych sytuacjach posiadane przez upadłego mienie nie należy do niego. Co wówczas w takiej sytuacji? Prawidłowo zawiadomione o ogłoszeniu upadłości przez dłużnika, osoby trzecie mają prawo złożyć wniosek o wyłączenie danych rzeczy z masy upadłości. Taką możliwość wierzyciel będzie miał jednak jedynie wtedy, gdy syndyk powiadomi go o ogłoszeniu upadłości, wzywając go jednocześnie do odbioru mienia.

Niezbędne jest zatem, by powództwo przeciwko syndykowi było poprzedzone wnioskiem o wyłączenie i wydanie mienia nienależącego do masy, skierowanym do sędziego-komisarza.

Jeżeli natomiast osoba uprawniona nie wystąpi z takim wnioskiem, syndyk powinien wezwać wierzyciela (w przypadku rzeczy przewłaszczonych) do złożenia oświadczenia o przejęciu rzeczy w trybie art. 328 Prawa upadłościowego. Po bezskutecznym upływie terminu powinien tę rzecz zbyć, a wierzycielowi przekazać środki pieniężne uzyskane w ten sposób – po odliczeniu kosztów sprzedaży.

Wniosek o wyłączenie i wydanie mienia nienależącego do masy upadłości musi mieć formę pisma procesowego, a ponadto powinien zawierać:

  • Dokładne oznaczenie składników masy lub świadczenia wzajemnego, o których wyłączenie się wnosi;
  • Precyzyjne żądanie wyłączenia rzeczy z masy i jej wydania bądź wydania świadczenia wzajemnego lub przelania prawa do świadczeń, których masa nie otrzymała;
  • Okoliczności faktyczne, które świadczą, że rzecz nie należy do upadłego, a żądający wyłączenia ma do niej prawo;
  • Wskazanie w miarę potrzeby środków dowodowych na stwierdzenie tych okoliczności.

Wniosek o wyłączenie z masy upadłości i co dalej?

Wraz z wszczęciem postępowania upadłościowego, majątek dłużnika podlega ograniczeniom. Dłużnik nie może już rozporządzać nim w sposób swobodny, a zarząd nad majątkiem upadłego przejmuje syndyk.

Po przeprowadzeniu postępowania sędzia-komisarz rozstrzyga o wyłączeniu danego składnika z masy upadłości. Jeżeli zaistnieją ku temu przesłanki, może także rozstrzygnąć o wyłączeniu świadczenia wzajemnego, a także o obowiązku jednoczesnego zwrotu wydatków i ich wysokości. Może także zezwolić na dokonanie potrącenia.
Orzeczenie uwzględniające żądanie o wyłączenie stwierdza, że rzecz wyłączona nie stanowi w ogólności części składowej majątku dłużnika.
Po wydaniu takiego postanowienia rzecz wyłączona będąca przedmiotem złożonego wniosku nie należy już do masy upadłości. Stanowi ona nadal składnik majątku innej osoby, niepodlegający żadnym ograniczeniom.