Zabezpieczenie majątku – jak to zrobić?

Wiele osób żyje z dnia na dzień, nie myśląc zbyt wiele o przyszłości w kontekście gospodarczym. Z jednej strony – to dobrze, z drugiej – nie jest to odpowiedzialne posunięcie. To, że dzisiaj nasza sytuacja finansowa wygląda bardzo dobrze, nie oznacza, że tak samo będzie wyglądać np. za rok lub dwa lata. W biznesie każdemu może powinąć się noga i jest to całkowicie normalne. Dlatego ważne jest, aby mieć to z tyłu głowy. Wiedzieć, co robić, gdy nasz biznes nie będzie szedł w tym kierunku, którego byśmy oczekiwali. Aby w sytuacji kryzysu finansowego nie wpaść w tzw. spiralę zadłużenia, warto wiedzieć, jak może wyglądać zabezpieczenie majątku.

Zazwyczaj kwestia ochrony majątku pojawia się w kontekście spraw cywilnych, które dotyczą egzekwowania należności od osoby zadłużonej. Niemniej jednak to nie jedyny aspekt, pod którym można rozpatrywać zagadnienia związane z zabezpieczeniem majątkowym.
W prawie polskim ochrona majątku może obejmować różne działania, takie jak:

Najczęściej, myśl o zabezpieczeniu majątku pojawia się w sytuacjach związanych ze sprawami cywilnymi, takimi jak rozwody, podział spadku, czy egzekwowanie należności. Niejednokrotnie efektywnym sposobem ochrony majątku przed konsekwencjami rozwodu jest zawarcie przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej, znanej jako intercyza, która pozwala im zarządzać finansami niezależnie. Taka umowa może być także przygotowana w trakcie małżeństwa, umożliwiając podział wspólnych dóbr. Więcej na temat tego jak zabezpieczyć się przed długami drugiego małżonka pisaliśmy TUTAJ.

Zabezpieczenie majątku w kontekście spraw cywilnych je regulowane przez Kodeks postępowania cywilnego. Zgodnie z tym kodeksem, środki ochrony mogą być wprowadzane w różnych fazach — zarówno podczas trwania postępowania, jak i przed jego oficjalnym rozpoczęciem. Kluczowe jest, aby stosowane środki ochrony były zgodne z prawem i nie prowadziły bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia. Dzięki temu, zarówno strona wnioskująca o środki zabezpieczające, jak i sąd decydujący o ich zastosowaniu, mogą elastycznie dostosować je do specyfiki danej sprawy. W praktyce często stosuje się zakaz zbywania majątku, co ma na celu ułatwienie wierzycielowi egzekucji jego roszczenia po zakończeniu postępowania cywilnego z prawomocnym wyrokiem.
Jeśli chodzi o specyficzne środki zabezpieczające majątek spadkowy, to przykłady takich działań są wymienione w art. 636 Kodeksu postępowania cywilnego, obejmują one, w szczególności:

Co ważne — zastosowanie jednego środka zabezpieczenia nie wyłącza zastosowania innych, równocześnie lub kolejno.

Metody ochrony majątku również zostały uwzględnione przez prawodawcę w regulacjach dotyczących procedur upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Zgodnie z prawem upadłościowym, po wniesieniu prośby o ogłoszenie upadłości, sąd może z inicjatywy własnej lub na wniosek zainteresowanej strony podjąć kroki w celu ochrony aktywów dłużnika. W tej sprawie decyzja sądu jest wydawana bezzwłocznie. Sąd upadłościowy dysponuje w tym obszarze bardzo wieloma opcjami. Niemniej jednak najczęściej stosowane metody ochrony majątku w kontekście upadłości obejmują:

Te środki ochronne są aplikowane w trakcie rozpatrywania wniosku o ogłoszenie upadłości. W przypadku faktycznego ogłoszenia upadłości niemalże całość majątku dłużnika zostaje przekazana pod kontrolę syndyka masy upadłościowej.

Z kolei w Prawie restrukturyzacyjnym również zastosowano podobne mechanizmy ochrony majątku. Tutaj jednak wiele zależy od specyficznej procedury restrukturyzacyjnej, którą wybrano, lecz standardowe metody często zawierają powołanie tymczasowego nadzorcy sądowego lub tymczasowego zarządcy.
Istotą wspólną dla ochrony majątku w kontekście procedur restrukturyzacyjnych i upadłościowych jest ograniczenie uprawnień dłużnika w zarządzaniu jego majątkiem. Po wprowadzeniu zarządu dłużnik może podejmować działania jedynie w ramach bieżącej administracji swoimi aktywami, natomiast wszelkie czynności wykraczające poza ten obszar nie wchodzą w zakres jego uprawnień.

Różne metody ochrony aktywów dają wierzycielowi możliwość wybrania tej, która najlepiej pasuje do jego aktualnych okoliczności. Zważywszy, że często najbardziej wartościowym elementem aktywów dłużnika jest nieruchomość, wyjątkowo efektywną formą zabezpieczenia może być ustanowienie hipoteki przymusowej na tym mieniu. Zgodnie z prawem dotyczącym ksiąg wieczystych i hipoteki, wierzyciel, posiadający roszczenie potwierdzone tytułem egzekucyjnym, określonym w regulacjach dotyczących postępowania egzekucyjnego, ma możliwość na tej podstawie założenia hipoteki na wszelkich nieruchomościach należących do dłużnika.

Jak wspomnieliśmy na wstępie, zabezpieczenie majątku jest kluczowe, szczególnie w obliczu potencjalnych trudności finansowych.

Sposobów na zabezpieczenie majątku w prawie polskim jest naprawdę wiele. Od specyficznych środków ochrony w procedurach cywilnych, aż po bardziej złożone strategie wykorzystywane w prawie upadłościowym i restrukturyzacyjnym. Ważnym elementem jest także zastosowanie hipoteki przymusowej. Jak wspomnieliśmy, może się ona okazać skutecznym narzędziem dla wierzycieli, szczególnie gdy kluczowe aktywa dłużnika to nieruchomości.