Zgłoszenie wierzytelności — czym jest i jak go dokonać?

W kontekście postępowania upadłościowego kluczowym działaniem dla wierzyciela, aby odzyskać swoje należności, jest zgłoszenie wierzytelności. Proces ten, choć z pozoru prosty, wymaga zrozumienia i świadomości jego znaczenia, jak i zasad, które nim rządzą. W tym wpisie przyjrzymy się, czym jest zgłoszenie wierzytelności oraz jakie są jego podstawowe zasady w postępowaniu upadłościowym.

Zgłoszenie wierzytelności to prawna procedura, w ramach której wierzyciel zgłasza swój udział w postępowaniu upadłościowym. Jest to warunek niezbędny, aby móc dochodzić swoich praw w ramach danego postępowania. W przypadku postępowania upadłościowego, zgłoszenie to jest obligatoryjne i warunkuje możliwość udziału wierzyciela w podziale masy upadłościowej. 

Zgłoszenie wierzytelności do syndyka jest traktowane jako formalny sposób dochodzenia roszczeń w postępowaniu upadłościowym. Jest to rodzaj powództwa, który umożliwia wierzycielowi uczestnictwo w podziale funduszów masy upadłościowej i inne działania związane z postępowaniem.

Niezgłoszenie wierzytelności przez wierzyciela nie powoduje jej wygaśnięcia, ale pozbawia wierzyciela możliwości zaspokojenia jej w ramach postępowania upadłościowego. Po zakończeniu postępowania upadłościowego wierzyciel może próbować dochodzić swoich roszczeń bezpośrednio od dłużnika.

Wierzytelności zabezpieczone (np. przez hipotekę czy zastaw) również podlegają zgłoszeniu w postępowaniu upadłościowym. Jeśli nie zostaną zgłoszone, są umieszczane na liście wierzytelności z urzędu. Wierzyciele posiadający zabezpieczenie mają prawo do dochodzenia swoich roszczeń z przedmiotu zabezpieczenia w ramach postępowania.

W postępowaniu upadłościowym zgodnie z art. 236 Prawa upadłościowego, zgłoszenie wierzytelności do syndyka jest niezbędne, aby wierzyciel mógł uczestniczyć w postępowaniu. Zgłoszenie powinno nastąpić w terminie określonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Wierzyciel, zgłaszając wierzytelność, musi przedstawić dowody na jej istnienie i wysokość, takie jak umowy, rachunki, czy faktury VAT.

Zgłoszenie wierzytelności w procesie upadłościowym jest istotnym pismem procesowym, które musi spełniać określone wymogi formalne. Zgodnie z art. 126 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), każde pismo procesowe, w tym zgłoszenie wierzytelności, powinno zawierać precyzyjne elementy.

Każde zgłoszenie wierzytelności powinno precyzyjnie określać syndyka masy upadłości, wyznaczonego przez sąd upadłościowy, oraz zawierać dane uczestników postępowania, czyli wierzyciela zgłaszającego wierzytelność oraz upadłego dłużnika.

Pismo musi jednoznacznie wskazywać, że jest zgłoszeniem wierzytelności. Powinno zawierać również osnowę wniosku, czyli szczegółowe żądanie uznania określonej wierzytelności na liście długów.

Zgłoszenie wierzytelności wymaga podpisu wierzyciela lub jego przedstawiciela ustawowego bądź pełnomocnika. Ponadto, jeżeli zgłoszenie zawiera jakiekolwiek załączniki, muszą one zostać wyraźnie wymienione i dołączone do pisma, zgodnie z art. 126 § 11 k.p.c.

Współczesne postępowanie upadłościowe umożliwia zgłaszanie wierzytelności także drogą elektroniczną, poprzez rejestr. Ta forma zgłoszenia również musi spełniać wymogi formalne określone w art. 126 k.p.c. i być zgodna z zasadami postępowania procesowego.

Precyzyjne spełnienie wymogów formalnych jest kluczowe dla skuteczności zgłoszenia wierzytelności. Niewłaściwe przygotowanie pisma może skutkować jego odrzuceniem lub opóźnieniem w rozpatrzeniu sprawy, co z kolei może mieć wpływ na możliwości zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Dlatego każdy wierzyciel powinien zadbać o właściwą formę i treść zgłoszenia, aby efektywnie chronić swoje interesy w procesie upadłościowym.

Proces zgłoszenia wierzytelności zazwyczaj odbywa się za pośrednictwem elektronicznego systemu służącego obsłudze postępowania sądowego, jakim jest Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ).

W celu zatwierdzenia zgłoszenia wierzytelności stosuje się jedną z następujących metod:

Wyjątek stanowią wierzyciele posiadający należności z tytułu stosunku pracy (z wyłączeniem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub osoby zarządzającej przedsiębiorstwem dłużnika), należności alimentacyjne, renty z tytułu choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz renty z tytułu zamiany praw dożywocia na rentę dożywotnią. Ci wierzyciele mogą składać pisma procesowe i dokumenty bez korzystania z systemu teleinformatycznego służącego postępowaniu sądowemu.

Okres na zgłoszenie wierzytelności jest ustalany przez sąd w momencie wydawania postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Z reguły, termin ten to 30 dni licząc od daty ogłoszenia upadłości w rejestrze. 

Spóźnienie w zgłoszeniu wierzytelności w postępowaniu upadłościowym może prowadzić do poważnych komplikacji dla wierzyciela. Chociaż zgłoszenie dokonane po terminie jest nadal skuteczne, może się okazać, że środki z masy upadłości zostaną rozdzielone przed jego dokonaniem, ograniczając możliwości zaspokojenia roszczeń spóźnionego wierzyciela. Dodatkowo wierzyciel będzie zobowiązany do pokrycia kosztów związanych z późniejszym zgłoszeniem, takich jak opłaty za obwieszczenie czy przygotowanie dodatkowej listy wierzytelności. Te wymogi dotyczą nawet w sytuacjach, gdy spóźnienie nie wynika z winy wierzyciela. Dlatego, aby uniknąć takich trudności, każdy wierzyciel uczestniczący w postępowaniu upadłościowym powinien pamiętać o terminowym zgłoszeniu wierzytelności do syndyka.

Zgłoszenie wierzytelności jest kluczowym działaniem dla wierzyciela w procesie upadłościowym, umożliwiającym dochodzenie swoich praw i udział w podziale masy upadłościowej. Wierzyciele powinni jednak pamiętać, że dochodzenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym wymaga od nich znajomości tej procedury. Zgłoszenie wierzytelności musi spełniać określone wymogi formalne, w tym zawierać dane syndyka, uczestników postępowania, oraz szczegółowe informacje o roszczeniu. Nie można także zapomnieć o określonym terminie na zgłoszenie wierzytelności przez wierzycieli, ponieważ opóźnienie może skutkować utratą możliwości zaspokojenia roszczeń i dodatkowymi kosztami. W końcu jest to dla nich kluczowy element postępowania upadłościowego, który umożliwia im uczestnictwo w postępowaniu i potencjalne zaspokojenie ich roszczeń.